Czy zatrzymane lub częściowo wyrznięte zęby mądrości należy profilaktycznie usuwać, czy lepiej je pozostawić, jeśli nie dają dolegliwości? Ósemki, czyli trzecie trzonowce, z biologicznego punktu widzenia nie są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu żucia. Ponadto, w wielu przypadkach ich obecność przynosi więcej problemów niż pożytku. Jednakże nie każda ósemka musi być automatycznie kwalifikowana do usunięcia.
Przeczytaj również: Zatrzymany ząb mądrości – jakie może sprawiać problemy?
Spis treści:
Ósemki – relikt przeszłości i współczesne wyzwanie
Ewolucyjnie rzecz biorąc, zęby mądrości miały istotne znaczenie dla naszych przodków. Umożliwiały rozdrabnianie twardego, surowego pokarmu i kompensowały naturalne ścieranie się uzębienia. Dziś, w dobie miękkiej, przetworzonej diety, a także dzięki znacznie lepszej higienie jamy ustnej i profilaktyce stomatologicznej, rola ósemek została praktycznie zredukowana do minimum. Nasze szczęki są również mniejsze niż u ludzi pierwotnych. Z tego powodu ósemki często nie mają odpowiedniej przestrzeni do prawidłowego wyrznięcia się.
Brak miejsca w łuku zębowym, nietypowy kierunek wzrostu, kontakt z zębami sąsiednimi czy zatrzymanie w kości – wszystko to prowadzi do pytań o to, czy i kiedy warto podjąć decyzję o ekstrakcji.
Kiedy wskazane jest usunięcie ósemki?
Decyzja o usunięciu zęba mądrości powinna być zawsze poparta badaniami obrazowymi. Przede wszystkim zdjęciem pantomograficznym, a w bardziej złożonych przypadkach również tomografią komputerową. Istnieją konkretne sytuacje kliniczne, w których ekstrakcja ósemki jest zalecana. Należą do nich:
- Stan zapalny wokół zęba (zapalenie okołokoronowe). Często pojawia się przy częściowo wyrżniętej ósemce i powoduje nawracający ból i obrzęk.
- Próchnica na ósemce lub sąsiedniej siódemce. Trudno dostępne miejsce utrudnia leczenie zachowawcze.
- Ustawienie pod kątem zagrażające korzeniom sąsiednich zębów. Może prowadzić do uszkodzenia innych zębów.
- Powodowanie przesuwania się łuku zębowego. Może negatywnie wpływać na zgryz.
- Zaburzanie estetyki uzębienia. Nieprawidłowo wyrżnięte ósemki mogą psuć wygląd uśmiechu.
- Planowane leczenie ortodontyczne. Obecność ósemek może zakłócić efekty terapii.
Kiedy można pozostawić ósemkę?
Warto zaznaczyć, że obecność zęba mądrości sama w sobie nie jest wskazaniem do jego usunięcia. Jeśli
- ósemka jest w pełni wyrżnięta,
- ma prawidłowe położenie,
- jej powierzchnia jest dostępna dla szczoteczki,
- nie dochodzi do stanów zapalnych ani próchnicy,
nie ma potrzeby podejmowania interwencji chirurgicznej. Takie zęby, mimo że nie biorą istotnego udziału w funkcji żucia, mogą pozostawać w jamie ustnej przez wiele lat bez powodowania dolegliwości.
Nie zaleca się również ekstrakcji ósemki w przypadkach, gdy ryzyko zabiegu przewyższa potencjalne korzyści. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, w których ząb znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie nerwu zębodołowego dolnego. Usunięcie zęba w takiej sytuacji może skutkować trwałym lub czasowym porażeniem nerwu. W takich przypadkach stosuje się często procedurę tzw. koronotomii, czyli usunięcia jedynie korony zęba i pozostawienia nienaruszonych korzeni w kości, jeśli nie stanowią one źródła infekcji.
Podsumowanie
Decyzja o usunięciu ósemki powinna być zawsze wynikiem dokładnej diagnostyki i przemyślanej strategii terapeutycznej. Nie każda ósemka musi zostać usunięta, a jej obecność nie zawsze oznacza zagrożenie. Z drugiej strony, ignorowanie potencjalnych powikłań może prowadzić do bolesnych i kosztownych interwencji w przyszłości. Ważne jest indywidualne podejście do pacjenta, oparte na wiedzy, doświadczeniu i pełnej analizie ryzyka. Tylko wtedy możemy zapewnić, że decyzja o ekstrakcji – lub jej zaniechaniu – będzie korzystna dla zdrowia i komfortu pacjenta.
