Zęby mądrości są strukturami anatomicznymi o dużej zmienności pod względem czasu ich wyrzynania oraz pozycji w łuku zębowym. Ich obecność wiąże się często z powikłaniami stomatologicznymi, szczególnie gdy dochodzi do sytuacji ich zatrzymania. Ocena kliniczna i możliwe postępowania są zależne od tego czy chodzi o zatrzymanie częściowe czy całkowite. Choć mogłoby się wydawać, że różnica polega jedynie na stopniu wyrznięcia zęba ponad dziąsło, to jednak temat jest nieco bardziej złożony.
Przeczytaj również: Zatrzymany ząb mądrości – jakie może sprawiać problemy?
Spis treści:
Czym jest zatrzymanie zęba mądrości?
Zatrzymanie zęba mądrości wiąże się z sytuacją, w którym ząb nie może w pełni przebić się przez dziąsło i znaleźć swojego miejsca w łuku zębowym. Taki stan rzeczy może być wynikiem braku przestrzeni, nieprawidłowego kierunku wzrostu, obecności innych zębów lub gęstości kości. Kiedy ząb wyrzyna się tylko częściowo, mówimy o zatrzymaniu częściowym. Jeśli natomiast pozostaje całkowicie ukryty w kości – mowa o zatrzymaniu całkowitym.
Zatrzymanie częściowe – niepozorne, ale niebezpieczne
Ząb częściowo zatrzymany przebił się przez dziąsło, ale tylko w niewielkim stopniu. Najczęściej widoczna jest jego korona lub jej fragment. Natomiast reszta zęba wciąż pozostaje pod dziąsłem i/lub w kości. Taka sytuacja stwarza doskonałe warunki do zalegania resztek pokarmowych, namnażania bakterii i powstawania stanów zapalnych. Pomiędzy zębem a dziąsłem może tworzyć się kieszonka, w której rozwija się infekcja – często bolesna i nawracająca. Nazywamy to zapaleniem tkanek okołokoronowych (pericoronitis). Mogą mu towarzyszyć także inne objawy, m.in.:
- opuchlizna,
- nieprzyjemny zapach z ust,
- trudności w przełykaniu,
- gorączka,
- ograniczenie otwierania ust.
Zatrzymanie częściowe z reguły prowadzi do sytuacji, w której konieczna jest ekstrakcja. Nie tyle z powodów ortodontycznych czy protetycznych, ile ze względu na powtarzające się infekcje. Paradoksalnie jednak, mimo że fragment zęba jest widoczny, jego usunięcie może być równie skomplikowane co w przypadku zatrzymania całkowitego. Wynika to z faktu, że część korzeni nadal znajduje się głęboko w kości, często w nieregularnej pozycji.
Zatrzymanie całkowite – ukryty problem pod powierzchnią
Ząb mądrości zatrzymany całkowicie pozostaje niewidoczny dla oka – znajduje się całkowicie w obrębie kości, otoczony tkankami twardymi. Może nie dawać o sobie znać przez wiele lat i zostać wykryty przypadkowo podczas zdjęcia panoramicznego. W niektórych przypadkach jednak, jego obecność wywołuje poważne komplikacje:
- może uciskać na korzenie sąsiednich zębów,
- powodować ich przesunięcie,
- powodować resorpcję korzeni,
- prowadzić do powstania torbieli lub innych zmian patologicznych w kości.
Usunięcie całkowicie zatrzymanego zęba mądrości to procedura czysto chirurgiczna, która wymaga nacięcia dziąsła i odpreparowania płata śluzówkowo-okostnowego. Następnie usunięcia części kości otaczającej ząb. W wielu przypadkach konieczne jest pocięcie zęba na fragmenty i ich stopniowe wydobywanie. Taki zabieg wymaga dużej precyzji, a jego planowanie nie może obyć się bez dokładnej diagnostyki radiologicznej – najczęściej tomografii CBCT.
Podsumowanie
Zatrzymany ząb mądrości, niezależnie od tego, czy jest częściowo czy całkowicie ukryty, stanowi potencjalne źródło powikłań w obrębie jamy ustnej. Różnice między nimi nie sprowadzają się jedynie do estetyki czy poziomu widoczności zęba. Mają bowiem również istotne znaczenie kliniczne, chirurgiczne i terapeutyczne. Częściowe zatrzymanie wiąże się z większym ryzykiem infekcji i koniecznością szybkiej interwencji. Natomiast całkowite – choć często bezobjawowe – może prowadzić do poważnych zmian w kości i strukturach sąsiednich. Ostateczna decyzja o leczeniu powinna zawsze uwzględniać obraz radiologiczny, objawy kliniczne oraz ogólny stan zdrowia pacjenta.
